ROJA BATMAN

Er zijn verschillende theorieën over de herkomst van de Koerden. Lange tijd was de theorie populair dat de Koerden afstammen van de Meden, het broedervolk van de oude Perzen. Vanuit de Kaukasus in het huidige Rusland komen de Meden rond 4000 v. Chr. naar het huidige leefgebied van de Koerden. Samen met de Chaldeeën beëindigen ze de heerschappij van de Assyriërs. Ze nemen in 612 v. Chr. de hoofdstad Niniveh in en vestigen zelf een groot rijk. Voor de Koerden, die meestal zelf ervan overtuigd zijn dat ze van de Meden afstammen, begint bij deze inname hun jaartelling, hun jaar 0.Het probleem met deze theorie is dat van de Medische taal geen schrift bewaard is gebleven en dat de enkele woorden die we wél kennen helemaal niet op het Koerdisch van nu lijken.Tegenwoordig gaan de wetenschappers ervan uit dat de Koerden van een buurvolk van de Meden afstammen, van een volk dat door een schrijver in die tijd aangeduid werd als Kurdoi of Cyrtii. Dit volk zou zo'n 2.500 jaar geleden zijn ontstaan uit samensmeltingen van diverse volken in de regio. Op het einde van de 7e eeuw (n. Chr), toen de Arabieren de regio veroverden, werd de term Kurd gebruikt voor mensen die als nomaden rondtrokken.Hoe het ook zij, de Koerden zijn één van de oudste volken in het Midden-Oosten.Van oorsprong zijn de Koerden een nomadenvolk. Of ze nu van de Meden afstammen of van een buurvolk, zeker is dat de Koerden het oudste volk in de regio zijn en zich daar zo'n duizenden jaren geleden in de bergen hebben gevestigd. Het hart van hun leefgebied ligt van oudsher in het Zagrosgebergte, in het grensgebied tussen het huidige Turkije, Irak en Iran.
De eerste deling van Koerdische gebied
De tweede deling van Koerdische gebied
Mahabad: een nieuw Koerdistan
De belofte van zelfbestuur in Irak
Golfoorlog: Koerden zitten tussen twee vuren
De tweede Golfoorlog
Conclusie
De eerste deling van Koerdische gebied
Ongeveer vanaf het begin van onze jaartelling leven de Koerden in stammen. Het merendeel van de Koerden zijn nomaden die hun vee in de bergen hoeden. Op de heuvels en in de vlakten vind je ook stammen die zich met akkerbouw bezighouden.Het belangrijkste voor de Koerden is hun stam, met een aga aan het hoofd. De taak van de aga is te zorgen voor een eerlijke verdeling van grond en water en hij onderhoudt de contacten met andere stammen.De stammen gaan steeds meer samenwerken, wat in de tiende eeuw leidt tot de stichting van de Mervani-Staat, een staat met regionaal bestuur voor 40 Koerdische vorstendommen. Een echt centrale regering is er echter niet.Rondom de Koerden ontstaan er twee grote wereldrijken: het Ottomaanse Rijk en het Perzische Rijk. In de 16e en 17e eeuw raken de twee rijken met elkaar in oorlog. De meeste Koerdische stammen kiezen de zijde van het Ottomaanse Rijk. Zij mogen in ruil voor die steun hun eigen leven op hun eigen grond gewoon voortzetten. Vijftien emiraten worden ingesteld met een emir aan het hoofd, afkomstig uit één van de Koerdische families.De Koerden in het Perzische Rijk komen tot een zelfde afspraak met de sjah van Perzië. Voor de Koerden zelf verandert er niet dus zoveel.Dat gaat zo door tot 1639 als de sultans van het Ottomaanse Rijk en de sjah van Perzië vrede sluiten en een streep dwars door het Koerdisch grondgebied trekken. De eerste deling van het Koerdisch grondgebied is een feit. Overal elders op de wereld ontstaan er staten met een centrale regering die het in het hele land voor het zeggen heeft, maar de Koerden zitten klem tussen twee wereldrijken en kunnen geen eigen staat vormen.
De tweede deling van Koerdisch gebied
Het Ottomaanse Rijk blijft bestaan tot het einde van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). In de oorlog steunt het rijk de Duitsers. Duitsland en het Ottomaanse Rijk verliezen de oorlog van Groot-Brittannië en Frankrijk. Het Ottomaanse Rijk raakt veel grondgebied kwijt en heet voortaan Turkije. In het Verdrag van Sèvres wordt in 1920 het grondgebied van de Koerden als een taart verdeeld onder Turkije, Irak, Iran, Syrië en de Sovjet-Unie (Armenië en Azerbeidzjan).Turkije als verliezer van de oorlog moet toestaan dat de Koerden zelfbestuur krijgen. Voor het eerst hebben de Koerden een eigen staat: Koerdistan (op Turks grondgebied).De nieuwe Turkse machthebber, Mustafa Kemal (die later de eretitel Atatürk krijgt en nog steeds in Turkije vereerd wordt), vindt het verdrag echter vernederend. Hij organiseert een opstand tegen de Britten en Fransen. De opstand is succesvol. De Turken winnen en er komt een nieuw vredesverdrag in 1923: het Verdrag van Lausanne. In dit verdrag wordt met geen woord meer over de Koerden gesproken.Het eerste wat Atatürk doet is het verbieden van elke uiting van het Koerdisch zijn. Op scholen mag geen Koerdisch meer worden gesproken, er mogen geen kranten of boeken in het Koerdisch worden uitgegeven en Koerdische organisaties worden verboden. In Turkije, maar ook in de andere landen met een Koerdische bevolking laait de jaren daarna het verzet nog regelmatig op.
Mahabad: een nieuw Koerdistan
Na de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) ontstaat er een machtsstrijd tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten van Amerika. Beide wereldmachten proberen een zo groot mogelijke invloed in de wereld te krijgen. Ook in het Midden-Oosten komen de twee grootmachten tegenover elkaar te staan.In West-Iran wordt met Russische steun door de Koerden de republiek Mahabad uitgeroepen. Mahabad fungeert als een onafhankelijke Koerdische staat. Het onderwijs, de landbouw en de gezondheidszorg worden ingericht zoals de Koerden dat zelf willen. De Koerdische machthebbers kunnen eigen belasting heffen. De Koerdische staat heeft zelfs een eigen vlag, kranten en een eigen radio-omroep.

De Amerikanen zien de invloed van de Russen met lede ogen aan en steunen de Iraanse regering om West-Iran weer onder controle te krijgen. Onder druk van de Amerikanen moeten de Russen in mei 1946 hun troepen terugtrekken. Zonder de steun van de Russen kunnen de Koerden het niet bolwerken. Mahabad wordt door de Iraniërs vernietigd. Dit eigen stukje Koerdistan heeft maar een jaar kunnen bestaan.
De belofte van zelfbestuur in Irak
In Irak grijpt in 1968 een nieuwe partij de macht: de Ba'ath-partij. Deze partij heeft daarvoor de steun van de Koerden nodig. In ruil voor hun steun belooft de regering de Koerden binnen vier jaar zelfbestuur. De Koerdische taal wordt een officiële taal, op scholen in het noorden van Irak mag in het Koerdisch les worden gegeven en in de regering van het land worden enkele Koerden opgenomen. De Ba'ath-regering komt enkele beloftes na, maar de beloofde onafhankelijkheid komt er niet. De Koerden komen in opstand, maar zijn kansloos tegen de troepen van Saddam Hussein, de leider van Ba'ath. Duizenden Koerden worden geëxecuteerd. Een kwart miljoen Koerden vlucht naar het buurland Iran. Tienduizenden Koerden die achterblijven, worden gehuisvest in makkelijk te controleren ‘modeldorpen'.
De Golfoorlog: de Koerden zitten tussen twee vuren
In 1979 moet de sjah, de machthebber van Iran zijn land ontvluchten. De geestelijk leider Khomeini, die in Parijs in ballingschap leeft, neemt de macht over. Saddam Hussein, de dictator in het buurland Irak, probeert van de verwarring te profiteren en begint een oorlog tegen Iran. Deze oorlog, die van 1980 tot 1988 duurt, wordt de Golfoorlog genoemd. De Koerden die in het noorden aan beide kanten van de grens tussen Irak en Iran wonen, zitten er middenin. Volwassenen, maar ook Koerdische kinderen worden door beide kampen als (kind)soldaten naar het front gestuurd.
In 1986 zoeken de Koerdische partijen toenadering tot elkaar en besluiten gezamenlijk aan Iraanse kant tegen Saddam Hussein te vechten (waarmee Irak niet alleen in een oorlog tegen een buurland verwikkeld is, maar ook met een burgeroorlog in eigen land te maken krijgt).In 1987, nog tijdens de oorlog, begint Saddams neef Ali Hassan al Majid met wraakacties tegen de Koerden. Tienduizenden worden gedeporteerd en hun dorpen worden systematisch verwoest. Op verschillende plaatsen worden chemische wapens tegen de Koerden gebruikt, met als dieptepunt de gifgas-aanval in maart 1988 op het Koerdische stadje Halabja, waarbij honderden doden vallen.
Slachtoffers van de gifgasaanval
De tweede Golfoorlog
In augustus 1990 valt Irak buurland Koeweit in het zuiden aan. Koeweit krijgt hulp van andere landen, waaronder de Verenigde Staten van Amerika. Ook deze oorlog krijgt de naam Golfoorlog. In maart 1991 verliest Irak de oorlog, maar het regime van Saddam Hussein blijft aan de macht. De Koerden in het noorden van Irak proberen van de verwarring te profiteren en komen na de Golfoorlog in opstand. Saddams troepen slaan echter hard terug en doden meer dan 50.000 Koerden. Enorme vluchtelingenstromen naar Iran en Turkije komen op gang.
De Verenigde Naties roepen in noord-Irak een bufferzone in het leven. De Iraakse troepen mogen daar niet komen, noch over land noch in de lucht (een no fly-zone; een zone waar niet gevlogen mag worden). Amerikaanse vliegtuigen zien op naleving van het verbod toe.
Sindsdien kunnen de Koerden zichzelf besturen in het noorden van Irak. Ze hebben echter geen echte staat, die erkend wordt door andere landen. Het is ook maar de vraag hoe lang dit zal duren. Ooit zal de bescherming van de VN ophouden en zal deze of een nieuwe Iraakse regering het weer voor het zeggen krijgen in heel Irak. De Koerden zullen dan hun zelfstandigheid weer kwijt raken. Tot die tijd moeten ze vrezen voor aanvallen van Iraakse troepen zoals op kleine schaal van tijd tot tijd al gebeurt.
Conclusie
De Koerden hebben de pech dat hun grondgebied altijd inzet is geweest van strijd tussen verschillende partijen. Een vrij Koerdistan voor alle Koerden is in 1920 afgesproken, maar heeft eigenlijk nooit bestaan. Daarna hebben de Koerden in Iran kort kunnen genieten van zelfbestuur en in Irak doen ze dat in feite -voor zolang het duurt- nog steeds. Een echt onafhankelijk Koerdistan voor alle Koerden lijkt echter nog ver weg en misschien komt het er wel nooit meer van. In dat laatste geval kunnen we de Koerden met recht slachtoffer van de loop van de geschiedenis noemen..
4000 v.C.
Vanuit de Kaukasus komen de Meden, volgens sommigen de voorouders van de Koerden, naar het huidige Koerdistan.
612 v.C.
De Meden vestigen een groot rijk. Voor de Koerden is dit het jaar 0
550 v.C.De Perzen nemen het Rijk van de Meden in.
900-1100
De Koerden stichten de Mervani Staat: een centrale staat met regionaal bestuur voor 40 Koerdische vorstendommen.
1639
Eerste deling van Koerdisch gebied. Het Ottomaanse en het Perzische Rijk tekenen vrede door in het Verdrag van Kasr-i-sîrîn een streep te trekken door Koerdistan. Beide rijken lijven een Koerdisch deel in.
1914-1918
De Eerste Wereldoorlog. Het Ottomaanse Rijk kiest de kant van Duitsland. Duitsland en zijn bondgenoten verliezen en het Ottomaanse Rijk valt uiteen. Ook het Perzische Rijk valt uiteen.
1920
Tweede deling van Koerdisch gebied. In het Verdrag van Sèvres wordt het Koerdisch gebied verder verdeeld. Turkije, Irak, Iran, Syrië en de Sovjet-Unie (Armenië en Azerbeidzjan) krijgen een deel. In het Turkse deel mogen de Koerden hun eigen regio besturen. De Turken zijn niet tevreden met deze regeling en komen in opstand.
1923
De opstand resulteert in het Verdrag van Lausanne. Hierin wordt met geen woord meer gesproken over de Koerden.
1946
In Iran wordt met steun van de Sovjet-Unie de Koerdische republiek Mahabad uitgeroepen. Binnen een jaar wordt die steun ingetrokken en de republiek opgeheven.

1970
In Irak nemen de Koerden deel aan de regering, maar een eigen staat krijgen ze niet.
1979
De sjah van Iran vlucht uit zijn land en Khomeini neemt de macht over. De Koerden proberen te profiteren van de verwarring en komen op voor een eigen staat. De poging mislukt.
1980
Irak valt Iran binnen. Beide landen sturen de Koerden als eersten naar het front. Velen komen in de loopgraven om.
1988
Saddam Hussein laat een gifgasaanval op het dorp Halabja uitvoeren. Duizenden Koerden komen om.
1991
De Koerden komen in Irak onder bescherming te staan van troepen van de Verenigde Naties, maar moeten steeds vrezen voor aanvallen van Irak.
1999
Öcalan, de leider van de verzetsbeweging PKK wordt in Kenia opgepakt. De Turkse regering treedt steeds harder op tegen de Koerden in eigen land.