Milli Kurtuluþ için Ermeni ve Kürt Komitesi

1864 yazýnda Ermeni liderlerinden Atom Karapetyan, temsilcilerini Dirican‘dan Yukarý Dersim‘e(Dêrsima Çiya) [1938 Dersim ayaklanmasý‘nýn lideri Seyyid Rýza‘nýn babasý olan] Seyyid Ibrahim‘in yanýna gönderdi. Temsilciler, on gün Seyyid Ibrahim‘in evinde kaldýlar, kendisiyle konuþtular. Seyyid 0brahim sonunda tüm aþiret reislerinin katýlacaklarý bir toplantýnýn yapýlmasýný önerdi. Toplantý 10 Ekim 1864‘te Portek[Pertek?] köyünde baþladý.Toplantýda temsilcilerini Türk hükümetinin nezdine gönderip Dersim‘in kendi kendini idare etmesi hakkýný barýþçýl yollardan talep etme önerildi, bazýlarý bu öneriye karþý çýkarak Dersim‘in özyönetim statüsünü korumak için silaha sarýlmasý önerisini getirdiler. Bu durum toplantýyý ikiye böldü, fakat sonunda bir heyet oluþturularak Istanbul‘a göndrilmesi ve sorunun barýþçýl yollarla çözülmesi kararý alýndý. Yukarý Dersimliler bu karardan hoþnut deðillerdi.
Dersim‘in elçileri 1865 yýlý martýnda 0stanbul‘a doðru yola koyuldular. Fakat daha oraya varmadan, hainler aracýlýðýyla heyetin niçin gideceði haberi Istanbul‘a ulaþtýrýldý. Heyet üyeleri Istanbul‘a varýr varmaz hükümet tarafýndan tutuklanarak zindana atýldý, ancak iki yýl sonra, 2 nisan 1867‘de serbest býrakýldý. Serbest býrakýlýnca üyeler, Atom Karapetyan‘ýn baþkanlýðýnda Palapan‘a[Balaban] gitmek istediler, ancak yörede istenmediklerini duyunca Yukarý Dersim‘e gittiler. Uzun bir süre orada kaldýlar, silahlý bir ayaklanma baþlatmak için aþiret reisleriyle konutuþlar, ayaklanmaya hazýrlanmalarý için onlarý ikna ettiler. Sonra asýl yerlerine dönmeleri için olanak doðdu.
Orada, Atom Karapetyan‘ýn baþkanlýðýnda Xinzoresk köyünde Ermeni ve Kürt liderlerinin katýldýðý bir toplantý yapýldý. Toplantýda öz eleþtirilerini yaparak eski yanlýþlarýný kabu ettiler, artýk hiçbir zaman hükümete güvenmeme ve yeni bir silahlý ayaklanma baþlatma kararý aldýlar. Bunun için de, Ermenilerle Kürtler arasýnda örgütlü bir mücadelenin geliþmesi, Xol adlý silahlý saldýrý müfrezelerin kurulmasý için çalýþacak "Milli Kurtuluþ için Ermeni ve Kürt Komitesi" adlý bir örgütün kurulmasý gerekiyordu. 6 ocak ý868‘de beþinsan ve ý0 mührün kararýyla 14 kiþilik bir "Komite" kuruldu. G. Halacyan‘ýn el yazmalarýnda bu Komite‘nin üyelerinin adlarý var:
1- Hacik Minacýyan2- Grigor Karapetyan3- Halise‘nin oðlu Cerdo4- Kamer Misto‘nun oðlu Ismail5- Ahlat‘lý Ahmet‘in oðlu Ali6- Hen‘li Miko‘nun oðlu Ûso(Yusuf)7- Reyis‘li Ömer‘in oðlu Miko(Hakob)8- Gal‘li Hasan‘ýn oðlu Temir9- Sergis Paðdo‘nun oðlu Piðdo10- Süleyman Pero‘nun oðlu Ibrahim11- Azakans Adam‘ýn oðlu Nersik12- Manukans Gabo‘nun oðlu Manuk13- Sulo Xudo(Süleyman Hýdýr)‘nun oðlu Mehmet14- Atom Grigor Karapetyan.
Milli Kurtuluþ için Ermeni ve Kürt Komitesi‘nin amaçlarý þunlardý:
1- Türk iþgalcilerine karþý her alanda savaþmak;
2- Dersim‘de Ermenilerle Kürtlerden Xol(Hol) adlý silahlý saldýrý birlikleri kurmak.
4- Yaþlarý 18 ile 30 arasý olan Ermeni ve Kürtler Xol birliklerine katýlabileceklerdi. Katýlacaklarýn ayný zamanda Xol komutanlýðýyla beþkiþilik komite tarafýndan seçilmiþ olmalarý gerekiyordu.
4- Her Xol birliði 25-50 insandan oluþacaktý. Bunlar, komutanlarýnýn her emrini yerine getirmekle yükümlüydüler. Komutan da Komite‘nin her türlü talimatýna uymak zorundaydý. Xol komutaný ilk defaya mahsus olmak üzere Komite tarafýndan atanacak, daha sonra Xol‘un üyeleri komutanlarýný kendileri seçecekerdi. Ancak seçimin Komite tarafýndan onaylanmasý gerekirdi.
5- Xol komutaný, yaþý 30‘a varmýþve savaþta beþ kez yiðitlik göstermiþ insanlar arasýndan seçilebilecekti.
6- Xol‘un resmi dili Zazaca olacaktý. Ancak Kürtçe bilen Ermeniler Xoy üyeliðine seçilebileceklerdi.
7- Xol‘un yeri, eylem ve sýrlarý hakkýnda düþmana bilgi veren üyeler komutanlýk tarafýndan kurþuna dizileceklerdi.
8- Xol‘un Komite‘yle iliþkilerini ancak bir kiþi bilecekti.
9- Xol komutaný, eylemlerine iliþkin bilgileri ancak Komite tarafýndan atanmýþolan bu þahýs aracýlýðýyla Komite‘ye iletebilecekti.
10- Komite‘ye ya da Xol‘a üye olanlar, bir çoban gibi faaliyetlerini yürütecek, Dersim ve Balaban‘ýn her yöresinden, olup bitenlerden haberdar olacaktý.
ýý- Komite özyönetimlerini koruyan Yukarý Dersim aþiret reisleriyle iliþkilerini geliþtirecek, Xol‘un eylemleri ve Türk askerlerinin yaptýklarýyla ilgili olarak onlarý sürekli bilgilendirecekti.
12- Haçik Minasyan(baþkan), Halçêns Sêko(Dersim‘in temsilcisi) ve Atom Grigor Karapetyan(sekreter) Komite‘nin baþkanlýk denen yürütmesine seçildiler. Baþkanlýk, Xol komutanlýðýna emir verme ve olaðanüstü durumlarda Komite‘nin yerine toplanma yetkisine sahipti.
Programýný belirledikten sonra Komite çalýþmalarýna baþladý. Her þeyden önce hükümetin elinde maþa haline gelen, topluma baský yapan ve kirli iþlerini haince yürüten aða ve beylere karþý harekete geçti. Komite‘nin üyeleri þah Hüseyin Bey ve Sait Bey‘le iliþki kurarak hukumete karþý ortaklaþa savaþmak için anlaþtýlar.
Silahlý Xol birlikleri !868 aðustosunda 40 Ermeni ve Kürt köyünü eli altýnda bulunduran ve köylülere baskýlarýyla büyük acý çektiren Halil Aða‘ya karþý saldýrýya geçtiler. Halil Aða bir yandan silahlý saldýriya cevap vererek bir yandan da vaad ve aldatmacalarla bir süre sonra onlara karþý üstün bir duruma geldi. Komite fazla ilerleyemedi, üyeleri arasýna ikilik girdi, halkla iliþkileri koptu ve adým adým daðýldý. (Çaçani, Karlênê; Pizmamtiya Cim‘eta Ermeniya û Kurda, s. 55-59)
"Xoybûn"yazýsýna geri dön.



Kürdistan sorunu, ulusal bir sorundur. Toprak sorunudur. Bagimsizlik sorunudur. „Kürt sorunu“ savunucularinin karsi ciktigi meselede budur. Onlar, Türk egemenlik sisteminin „Devletin ülkesi ve milletiyle b?lünmez bütünlügünün“ resmi yaklasimin savunuculari olduklarindan, Kürdistan sorununu, toprak, bagimsizlik sorunu olmaktan cikarip bireysel haklar düzeyine indirgeyerek, bununda merkezi devlet düzeninde boy verecek demokrasi ile saglanacagi yaklasimlariyla Türk egemenlik sisteminin degirmenine ha bire „kardeslik“, „dostluk“ adina su tasimaktadirlar.